Monga lamulo, chakudya chokhala ndi mapuloteni, chimawakonda iwo omwe adzipangira okha, anayamba kuchepa thupi ndikupita ku masewera olimbitsa thupi. Komabe, ndizofunikira kumvetsetsa chakudya kwa munthu aliyense, chifukwa popanda izi sizingatheke kuti mutenge chakudya choyenera, chomwe chingakuthandizeni kuti mukhale ndi thanzi labwino komanso labwino pamtunda. Kuchokera m'nkhani ino mudzapeza kuti zakudya zili ndi mapuloteni, komanso chifukwa chake zimafunikira komanso zomwe zimachitika ngati thupi likusowa.
Nchifukwa chiyani tikusowa chakudya chokwanira mu mapuloteni?
Mapuloteni (mapuloteni, polypeptides) - izi ndizofunikira pa zakudya zaumunthu, zomwe zilipo zofunika kuti thupi likhale ndi thanzi labwino. Iwo amachita ntchito zambiri zofunika:
- Collagen imapanga maziko a mafupa onse, tendon, cartilage, ndipo amachititsa kuti thupi likhale lolimba kwambiri.
- Keratin ndiyo maziko a tsitsi ndipo ndifunikira kuti akhalebe ndi thanzi lawo;
- mapuloteni ndi ofunika kwambiri kuti chitetezo cha thupi chitetezeke ku kuwonjezeka kwa poizoni;
- mapuloteni, omwe ndi gawo la magazi ndi madzi ena a thupi, amatha kuyambitsa mavairasi ndi mabakiteriya.
- pamene mapuloteni amatha kupitirira mu amino acid - ena amapita kuti apange minofu ya minofu, ndipo ena amapanga shuga, kupereka mphamvu.
Choncho, kuphatikizapo mapuloteni okwanira m'thupi lanu, mumakhala ndi thanzi labwino, kukongola ndi ntchito zosiyanasiyana zofunika za thupi.
Chakudya cholemera kwambiri cha mapuloteni
Zakudya zomwe zili ndi mapuloteni ambiri ndizochokera ku zinyama. Asayansi apeza kuti mapuloteni a ndondomeko yoteroyo amathandizidwa ndi thupi. Kuonjezera apo, gululi limatengedwa kuti ndi chakudya chokwanira, chifukwa kuphatikizapo mapuloteni, pali amino acid (mosiyana ndi mapuloteni a zomera zomwe zimayambira, zomwe sizingatheke - kupatulapo soya).
Kotero, ku chakudya cha puloteni cha chiyambi cha nyama ndi:
- nyama (ng'ombe, nkhumba, masewera, etc.);
- mbalame (nkhuku, turkey, tsekwe, etc.);
- nsomba (tchire, pollock, herring - mitundu iliyonse);
- mazira (makamaka zinziri);
- mkaka ndi zakudya zonse za mkaka;
- tchizi;
- tchizi.
Ndi zakudya izi zomwe zimapereka kutalika kwautali kwambiri komanso kupindulitsa thupi. Kugwiritsa ntchito tsiku ndi tsiku, mumathandiza thupi lanu kupeza zinthu zonse zofunika.
Zamasamba chakudya chokhala ndi mapuloteni
Zakudya zamasamba zingakhalenso mapuloteni, koma, kuphatikizapo soya, mankhwalawa alibe mankhwala oyenera a amino (valine, leucine, threonine, tryptophan, methionine, isoleucine, lysine, phenylalanine). Pofuna kuzilandira pamlingo woyenera, ndibwino kuwatenga pazinthu zabwino:
- bowa + mbewu zambewu;
- bowa + mtedza;
- nyemba + nyemba;
- nyemba + mtedza;
- nyemba + nyemba za mtundu wina.
Kuwonjezera pa bowa, nyemba ndi mtedza, mndandandawu umaphatikizansopo mbewu, persimmons, ginger, sipinachi , mitundu ndi ma Brussels, mapepala ndi katsitsumzukwa. Mndandanda wathunthu wa zakudya zopangidwa ndi mapuloteni amatha kuwona patebulo.
Zizindikiro za mavuto a mapuloteni
Kudziwa zakudya zomwe zili ndi mapuloteni, mumatha kudya bwino zakudya zanu komanso kupewa zolakwika zomwe mumakhala nazo. Ndipotu, zakudyazo ziyenera kukhala zoyenera komanso zogwirizana. Ganizirani zizindikiro kuti zakudya zanu sizinapangidwe mogwirizana ndi mapuloteni.
Ngati mulibe mapuloteni m'thupi, pali zizindikiro izi:
- kufooka kwa thupi;
- kuchepetsa chilakolako chogonana;
- kuchepetsa chitetezo chokwanira;
- matenda osokoneza bongo;
- minofu;
- mwa ana, kuchepa msanga.
Ngati, mmalo mwake, mumadya mapuloteni ambiri, padzakhala zizindikiro zowonjezera:
- kupunduka kwa mafupa;
- mavuto a impso;
- chiwonetsero cha edema;
- chitukuko cha gout;
- zochitika zolemera kwambiri.
Akatswiri ali otsimikiza kuti munthu aliyense ali ndi mlingo wake wa zakudya zamapuloteni. Amakhulupirira kuti chifukwa cha thanzi sangathe kudya mapiritsi oposa 40 patsiku, koma oposa 110 g salinso osavomerezeka.
| | |
